استفاده از خوراک پلت در پرورش جوجه های گوشتی محاسن بسیاری دارد که در چند دهه گذشته در تحقیقات مختلف به اثبات رسیده است. عملکرد طیور شامل افزایش وزن، خوراک مصرفی و ضریب تبدیل خوراک، هنگام استفاده از خوراک پلت بهبود چشمگیری را نشان می دهد. دلیل این بهبود مواردی همچون بهبود قابلیت هضم و جذب خوراک، افزایش انرژی قابل متابولیسم خوراک، کاهش تغذیه انتخابی خوراک، کاهش اتلاف خوراک، افزایش خوراک مصرفی، از بین رفتن میکروارگانیسمها در خوراک، از بین رفتن برخی مواد ضد مغذی در خوراک و غیره می باشد. حال یکی از نکاتی که میتواند تأثیرات مثبت استفاده از خوراک پلت را تحت الشعاع قرار دهد شکل ظاهری خوراک پلت میباشد. قطر و طول پلت، از مواردی است که در سالهای گذشته توجه محققین را به خود جلب کرده است. به طوری که تأثیرات استفاده از خوراک با قطر و طولهای متنوع بر عملکرد طیور گوشتی در تحقیقات مختلف مورد بررسی قرار گرفته است. در این مقاله سعی بر آن شده است مروری بر تأثیر این فاکتورها بر عملکرد طیور گوشتی مورد بررسی و بحث قرار گیرد.
یکی از محاسن استفاده از خوراک پلت، مصرف خوراک بیشتر در زمانی کمتر می باشد. این موضوع از آن جهت اهمیت دارد که از خوراک مصرفی بیشتر، منتج به افزایش وزن بیشتر در زمانی کمتر خواهد بود و در نتیجه طول دوره پرورش کوتاه میشود. از طرفی هنگام استفاده از خوراک پلت انرژی کمتری صرف مصرف خوراک میشود. چرا که پرنده خوراک مورد نیاز خود را در زمانی کوتاهتر به دست میآورد که نتیجه آن بالا رفتن میزان انرژی قابل متابولیسم و انرژی خالص در خوراک خواهد شد. لذا کوتاه شدن زمان استفاده از خوراک یکی از محاسن استفاده از خوراک پلت به شمار میرود. در بسیاری از کاتالوگهای راهنمای پرورش طیور گوشتی پیشنهاد میشود با بالا رفتن سن طیور، خوراک پلت به اندازه های بزرگتر تولید و در اختیار پرندگان قرار داده شود. چرا که با این کار پرنده با هر بار نوک زده میزان بیشتری از خوراک را مورد استفاده قرار می دهند. همچنین با افزایش سن و بزرگتر شدن اندازه منقار در طیور، آنها ترجیح می دهند خوراک پلت با اندازه های بزرگتر را مورد استفاده قرار دهند. ولی نکته ای که اهمیت بالایی دارد قطر بالاتر و طول بلندتر از حد استاندارد پلت میتواند پرنده را در مصرف خوراک با مشکل مواجه کند که این مطلب تأثیرات منفی بر عملکرد طیور ایجاد خواهد کرد.
- طول پلت
یکی از مورادی در بررسی کیفیت ظاهری خوراک پلت مورد بررسی قرار میگیرد استحکام خوراک پلت و میزان خاکه در خوراک پلت میباشد. به طوری که هر چه میزان استحکام خوراک پلت بالاتر بوده و میزان خاکه در خوراک کمتر باشد، آن خوراک مناسبتر است. به طوری که در تحقیقات مختلف نشان داده شده است افزایش میزان خاکه، عملکرد پرنده شامل افزایش وزن، خوراک مصرفی و ضریب تبدیل را به شکل معنی داری تحت تأثیر قرار میدهد. بین طول پلت و میزان خاکه در خوراک پلت ارتباط مستقیمی وجود دارد. به طوری که با کاهش طول پلت میزان استحکام پلت کاهش یافته و خاکه آن افزایش پیدا میکند و بالعکس با افزایش اندازه طول خوراک پلت، میزان خاکه در خوراک کاهش می یابد.
نکته مهم اینکه در بسیاری از کارخانه های تولید خوراک پلت برای کاهش میزان خاکه در خوراک، طول خوراک پلت را افزایش می دهند که این کار صحیح نیست. چرا که افزایش طول خوراک پلت میتواند پرنده را در مصرف خوراک با مشکل مواجه کند. نکته ای که بسیار ضروری است، سن طیور می باشد. به طوری که با توجه به سن طیور بایستی نسبت به تولید خوراک اقدام نمود. در سنین ابتدائی پرورش تولید خوراک با طول کمتر به سهولت توسط پرنده مورد استفاده قرار می گیرد. لذا در سنین ابتدایی تولید خوراک با طول کمتر مناسب تر است. همان طوری که در جدول ذیل مشاهده می شود در سن 7 تا 14روزگی خوراک با طول کمتر، منجر به عملکرد مناسبتری در گله شده است. ولی با افزایش سن و رشد منقار پرنده، توانایی استفاده از خوراک با طول بلندتر را بدست آورده و نتایج مثبتی نیز در گله هنگام استفاده از خوراک پلت با اندازه های بلندتر مشاهده شد. نکتهای که ذکر آن ضروری به نظر می رسد خوراک پلت با طول بیشتر از 1 سانتیمتر جهت استفاده توسط پرنده چندان مناسب نیست.
- قطر پلت
قطر پلت از آن جهت اهمیت دارد که پرنده بتواند به آسانی خوراک را مورد استفاده قرار دهد. به طوری که یک نسبت مناسبی بین اندازه منقار پرنده و قطر پلت وجود داشته باشد. کم بودن بیش از حد قطر پلت منجر به صرف انرژی بیشتر جهت مصرف خوراک خواهد شد. چرا که پرنده با دفعات زیاد نوک زدن موفق به حصول خوراک مورد نیاز خواهد شد. اندازه بالای قطر پلت نیز منجر به مشکل در مصرف خوراک پلت توسط پرنده خواهد گردید. لذا استفاده از خوراک پلت با قطر مطلوب از اهمیت بالایی برخوردار است. در مورد قطر خوراک پلت نیز سن و اندازه پرنده مهمترین فاکتور جهت انتخاب قطر مناسب خواهد بود. به طوری که با افزایش سن، قطر پلت نیز بایستی افزایش یابد. همان طور که در جدول ذیل مشاهده می نمایید استفاده از خوراک پلت با قطر های متفاوت تأثیر قابل توجهی در عملکرد پرنده ایجاد کرده است.
مصطفی لطفی
دکتری تغذیه طیور
مدیر فنی شرکت آریا دان رشد
